Azərbaycan və Tacikistan: Strateji Tərəfdaşlığın Yeni Mərhələsi
Ləman Hacıyeva
YAP Suraxanı rayon təşkilatının üzvü
Suraxanı rayonu, 208 nömrəli tam orta məktəbin direktoru
23 may 2024-cü il tarixində Tacikistan Respublikasının Prezidenti Emoməli Rəhmonun Azərbaycana rəsmi səfəri çərçivəsində Azərbaycan və Tacikistan arasında bir sıra mühüm sənədlər imzalandı. Prezident İlham Əliyev və Prezident Emoməli Rəhmon arasında keçirilən görüşdə iki ölkənin strateji tərəfdaşlıq səviyyəsinə yüksəlmiş münasibətləri daha da möhkəmləndirmək üçün konkret addımlar atıldı. Bu addımlar hər iki ölkənin iqtisadi, siyasi və mədəni əlaqələrini daha da gücləndirəcək.
Bu gün Azərbaycan və Tacikistan arasındakı dövlətlərarası münasibətlər ən yüksək səviyyəyə çatıb. İmzalanmış "Azərbaycan Respublikası ilə Tacikistan Respublikası arasında strateji tərəfdaşlıq haqqında Bəyannamə" iki ölkə arasında münasibətlərin strateji əhəmiyyətini vurğulayır və qarşılıqlı maraqların təmin olunmasına xidmət edir. Bu bəyannamə çərçivəsində hər iki ölkə qarşılıqlı əlaqələri daha da gücləndirəcək və genişləndirəcək.
Azərbaycan Respublikası Hökuməti ilə Tacikistan Respublikası Hökuməti arasında sənaye mülkiyyətinin mühafizəsi sahəsində əməkdaşlıq haqqında Saziş". Bu saziş sənaye mülkiyyəti hüquqlarının qorunması və inkişaf etdirilməsi istiqamətində əməkdaşlığı gücləndirəcək. "Azərbaycan Respublikası Hökuməti ilə Tacikistan Respublikası Hökuməti arasında rəqəmsal ticarət sahəsində əməkdaşlıq haqqında Anlaşma Memorandumu". Bu sənəd iki ölkə arasında rəqəmsal ticarət imkanlarının genişlənməsinə şərait yaradacaq.
"Azərbaycan Respublikası Hökuməti ilə Tacikistan Respublikası Hökuməti arasında miqrasiya sahəsində əməkdaşlığa dair Saziş". Bu saziş miqrasiya proseslərinin idarə edilməsi və əmək miqrantlarının hüquqlarının qorunması sahəsində əməkdaşlığı nəzərdə tutur." Azərbaycan Respublikası Hökuməti ilə Tacikistan Respublikası Hökuməti arasında informasiyanın texniki mühafizəsi sahəsində əməkdaşlıq haqqında Saziş". Bu sənəd informasiyanın təhlükəsizliyi və texniki mühafizəsi sahəsində birgə fəaliyyətləri gücləndirəcək. Bu sənədlər hər iki ölkənin iqtisadi, sosial və texnoloji inkişafına xidmət edəcək və əlaqələrin müxtəlif istiqamətlərdə genişlənməsinə töhfə verəcək.
Azərbaycan və Tacikistan arasında diplomatik münasibətlər 1992-ci il mayın 29-da qurulub. 2007-ci ildə Azərbaycanın Tacikistanda, bir il sonra isə Tacikistanın Azərbaycanda səfirliyi fəaliyyətə başlayıb. Bu müddət ərzində hər iki ölkə arasında münasibətlər davamlı olaraq inkişaf edib. Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev və Tacikistan Prezidenti Emoməli Rəhmonun şəxsi dostluq münasibətləri bu inkişafda mühüm rol oynayır. Prezident İlham Əliyevin Tacikistana altı dəfə səfər etməsi və dövlət başçılarının qarşılıqlı səfərlərinin intensivliyi bu dostluğun göstəricisidir.
Parlamentlər səviyyəsində də əlaqələr uğurla davam edir. Azərbaycan Respublikası Milli Məclisində Azərbaycan-Tacikistan parlamentlərarası əlaqələr üzrə işçi qrupu fəaliyyət göstərir. Tacikistan Respublikasının Ali Məclisinin hər iki palatasında Azərbaycan Milli Məclisi ilə parlamentlərarası dostluq və əməkdaşlıq qrupları mövcuddur.
İki ölkəni tarixi dostluq əlaqələri, siyasi, humanitar və digər sahələrdə münasibətlər birləşdirir. Azərbaycan və tacik xalqları arasında tarixi, mədəni və dini bağlılıqlar bu əlaqələrin əsasını təşkil edir. Ümumilikdə 70-dən çox sənəd, o cümlədən 2007-ci il martın 15-də "Azərbaycan Respublikası və Tacikistan Respublikası arasında dostluq və əməkdaşlıq haqqında Müqavilə" imzalanıb.
Vətən müharibəsindən sonra Azərbaycanın nəqliyyat-logistika imkanlarının genişlənməsi və Zəngəzur dəhlizinin reallaşdırılması ölkəmizi Şərqlə Qərb arasında mühüm nəqliyyat qovşağına çevirib. Bu gün Mərkəzi Asiya ölkələrindən, hətta Çindən Avropaya gedən ən qısa və təhlükəsiz tranzit daşımaları Azərbaycan ərazisindən həyata keçirilir. Bu da Azərbaycanın beynəlxalq səviyyədə əhəmiyyətini artırır və ölkəmizə marağı getdikcə artırır. Tacikistanla bu sahədə əməkdaşlıq, hər iki ölkənin nəqliyyat sektorunun inkişafına və ticarət əlaqələrinin genişlənməsinə xidmət edəcək.
Azərbaycan və Tacikistan arasında iqtisadi əməkdaşlıq genişlənməkdədir. İki ölkə arasında ticarət dövriyyəsinin artırılması və sərmayə imkanlarının genişləndirilməsi üçün əlverişli şərait mövcuddur. Tacikistanın təbii resursları və Azərbaycanın iqtisadi potensialı bu əməkdaşlığı daha da perspektivli edir. Tacikistanın mineral ehtiyatları və Azərbaycanın inkişaf etmiş enerji sektoru bu sahədə qarşılıqlı sərmayə qoyuluşları üçün geniş imkanlar yaradır.
Azərbaycan və Tacikistan arasında mədəni və humanitar əlaqələr də böyük əhəmiyyət kəsb edir. Mədəniyyət sahəsində əməkdaşlıq, hər iki ölkənin zəngin tarixi və mədəni irsinin təbliği və qorunması baxımından əhəmiyyətlidir. Tacikistan və Azərbaycan xalqları arasında mədəniyyət və incəsənət sahəsində əməkdaşlıq, ortaq tədbirlərin keçirilməsi və mədəni mübadilə proqramları vasitəsilə daha da möhkəmləndiriləcək. Bu sahədə birgə layihələr, hər iki xalqın mədəni dəyərlərinin tanıdılması və təbliği məqsədi daşıyır.
Azərbaycan və Tacikistan arasında strateji tərəfdaşlıq bəyannaməsi ilə yanaşı, ümumilikdə 14 sənədin imzalanması iki ölkə arasındakı münasibətlərin nə qədər güclü və etibarlı olduğunu bir daha göstərir.
Hər iki ölkənin iqtisadiyyatı müxtəlif sektorlar üzrə əməkdaşlıq potensialına malikdir. Xüsusilə, kənd təsərrüfatı, su resurslarının idarə edilməsi, enerji və təbii sərvətlərin istismarı sahələrində əməkdaşlıq genişlənməkdədir. Azərbaycanın texnoloji yenilikləri və Tacikistanın təbii ehtiyatları bir-birini tamamlayaraq iqtisadi əlaqələrin genişlənməsinə təkan verir. Tacikistanın su resurslarının və hidroenerji potensialının səmərəli istifadəsi istiqamətində Azərbaycanın texniki bilik və təcrübəsi ilə əməkdaşlıq imkanları böyükdür.
Azərbaycan və Tacikistan arasında ticarət dövriyyəsinin artırılması və sərmayə yatırımlarının təşviqi məqsədilə müxtəlif layihələr həyata keçirilir. İki ölkənin iş adamları arasında birbaşa əlaqələrin qurulması və qarşılıqlı sərmayələrin artırılması üçün biznes forumları və sərgilər təşkil olunur. Ticarət əlaqələrinin genişləndirilməsi üçün gömrük prosedurlarının sadələşdirilməsi və ikitərəfli sərmayələrin qorunması üçün hüquqi mexanizmlər inkişaf etdirilir.
Azərbaycan və Tacikistan arasında humanitar əlaqələrin inkişafı da mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Elm, təhsil, mədəniyyət və turizm sahələrində qarşılıqlı əməkdaşlıq hər iki xalqın daha da yaxınlaşmasına və birgə layihələrin həyata keçirilməsinə şərait yaradır. Azərbaycan universitetlərində təhsil alan tacikistanlı tələbələrin sayı artmaqda davam edir və bu tələbələr gələcəkdə iki ölkə arasında dostluq körpüləri rolunu oynayacaqlar.
Azərbaycan və Tacikistan arasında təhlükəsizlik və müdafiə sahəsində də əməkdaşlıq inkişaf etdirilir. Regional və beynəlxalq təhlükəsizlik məsələlərində qarşılıqlı dəstək və əməkdaşlıq hər iki ölkənin stabilliyini və təhlükəsizliyini təmin etməyə yönəlib. Birgə hərbi təlimlər, terrorizmə qarşı mübarizə və digər təhlükəsizlik tədbirləri bu sahədə əməkdaşlığın əsas istiqamətləridir.
Gələcəkdə iki ölkə arasında iqtisadi əməkdaşlığın daha da dərinləşdirilməsi və müxtəlif sahələrdə yeni layihələrin həyata keçirilməsi planlaşdırılır. Azərbaycan və Tacikistanın iqtisadiyyatlarının müxtəlifliyindən və hər iki ölkənin strateji mövqeyindən faydalanaraq, qarşılıqlı ticarət və investisiya əlaqələrinin genişlənməsi gözlənilir. İki ölkə arasında iqtisadi əlaqələrin genişləndirilməsi, qarşılıqlı ticarət dövriyyəsinin artırılması və sərmayə qoyuluşlarının təşviqi məqsədilə birgə iqtisadi komissiyalar və işçi qrupları fəaliyyət göstərir.
Azərbaycan və Tacikistan arasında strateji tərəfdaşlığın yeni mərhələsi iki ölkənin maraqlarına xidmət edəcək və regional stabilliyə, iqtisadi inkişaf və humanitar əlaqələrin gücləndirilməsinə töhfə verəcək. İmzalanmış sənədlər və həyata keçirilən layihələr hər iki ölkənin tərəfdaşlığını daha da möhkəmləndirəcək və gələcəkdə daha geniş miqyaslı əməkdaşlıq imkanlarını açacaq. Bu əməkdaşlıq modeli, Azərbaycan və Tacikistanın dostluq və qarşılıqlı dəstək əsasında inkişaf edən münasibətlərinin nümunəsi kimi, digər ölkələr üçün də örnək ola bilər.
