Azərbaycan–İtaliya münasibətlərinin mühüm cəhətlərindən biri bir-birini dəstəkləməsidir
Ziyafət Rəhimova
YAP Suraxanı rayon təşkilatının fəal üzvü
Suraxanı rayonu, Vüqar Bayramov adına körpələr evi və uşaq bağçasının müdiri
2025-ci il sentyabrın 30-da Prezident İlham Əliyevin və İtaliya Prezidenti Sercio Mattarellanın Bakıya rəsmi səfəri çərçivəsində keçirilən görüş iki ölkə arasında strateji tərəfdaşlıq münasibətlərinin yüksək səviyyədə olduğunu bir daha sübut etdi. Bu səfər, təkcə diplomatik və siyasi dialoqun davamı deyil, həm də Azərbaycan ilə İtaliya arasında qurulmuş çoxşaxəli əməkdaşlığın dərinləşməsi baxımından mühüm əhəmiyyət daşıyır.
Prezident İlham Əliyev mətbuata verdiyi bəyanatda bildirdi ki, İtaliya-Azərbaycan əlaqələri bu gün çox uğurla inkişaf edir və iki ölkə artıq “əsl strateji tərəfdaş” səviyyəsində əməkdaşlıq edir. Prezident Mattarella Azərbaycana ikinci dəfə rəsmi səfər edir. Onun ilk səfəri 2018-ci ildə baş tutmuşdu və həmin vaxt da ikitərəfli münasibətlərin gələcək istiqamətləri üzrə mühüm sənədlər imzalanmışdı. Sonuncu səfər isə göstərir ki, bu illər ərzində tərəflər arasında münasibətlər daha da möhkəmlənib və qarşılıqlı inam, etimad və dostluq prinsipləri əsasında inkişaf edib.
İki ölkə arasında strateji tərəfdaşlıq münasibətlərinin əsası 2015-ci ildə imzalanmış sənədlə qoyulub, 2020-ci ildə isə “Hərtərəfli Strateji Tərəfdaşlıq haqqında Birgə Bəyannamə” ilə bu əlaqələr daha da dərinləşdirilib. Hazırda İtaliya Azərbaycanın Avropadakı əsas iqtisadi tərəfdaşıdır. Ticarət dövriyyəsinin həcmi ildən-ilə artır, İtaliya Azərbaycanın birinci ticarət tərəfdaşı mövqeyində qalır.
Əməkdaşlığın mühüm istiqamətlərindən biri energetika sahəsidir. Azərbaycan Avropanın enerji təhlükəsizliyinə mühüm töhfə verən ölkələrdən biridir. Prezident İlham Əliyev görüş zamanı qeyd edib ki, 2020-ci ildən etibarən Trans-Adriatik Qaz Kəməri (TAP) layihəsi vasitəsilə Azərbaycan qazı İtaliyaya ixrac olunur. Bu layihə əvvəlcə bir sıra çətinliklərlə üzləşsə də, İtaliya Prezidenti Mattarellanın şəxsi dəstəyi və siyasi iradəsi nəticəsində uğurla başa çatıb. Hazırda Azərbaycan qazı təkcə İtaliyaya deyil, ümumilikdə 14 ölkəyə ixrac olunur. Bununla da Azərbaycan boru kəmərləri vasitəsilə qaz ixracının coğrafi əhatəsinə görə dünyada ilk yerlərdən birini tutur.
Enerji əməkdaşlığı yalnız neft və qazla məhdudlaşmır. Azərbaycan indi Avropa İttifaqı ilə “yaşıl enerji” və elektrik enerjisi ixracı istiqamətində də fəal işləyir. Prezident İlham Əliyev qeyd edib ki, elektrik enerjisi ixracı üçün yeni xətlərin çəkilməsi üzrə texniki-iqtisadi əsaslandırma hazırlanır. Xəzərin dibi ilə Orta Asiyadan Azərbaycana, oradan isə Avropaya ötürüləcək enerji layihələri Azərbaycanın mühüm tranzit və enerji mərkəzinə çevrildiyini göstərir.
Səfər çərçivəsində iqtisadi əməkdaşlıqla yanaşı, humanitar və təhsil sahəsindəki əlaqələrin də inkişafı diqqət mərkəzində olub. 2020-ci ildə Prezident İlham Əliyevin təşəbbüsü ilə yaradılmış İtaliya–Azərbaycan Universitetinin açılışı bu əlaqələrin bariz nümunəsidir. Universitetin təşkili ADA Universiteti ilə İtaliyanın beş aparıcı ali təhsil müəssisəsi – Luiss Guido Carli Universiteti, Sapienza Universiteti, Turin Politexnik Universiteti, Bolonya Universiteti və Milan Politexnik Universitetinin birgə əməkdaşlığı nəticəsində mümkün olub.
Yeni universitetdə 600-dən çox tələbə təhsil alır. Onların arasında həm bakalavr, həm magistr pilləsində oxuyan, həm də ikili diplom proqramlarında iştirak edən gənclər var. Burada müasir texnologiyalarla təchiz olunmuş laboratoriyalar, tədqiqat mərkəzləri, dizayn və memarlıq studiyaları fəaliyyət göstərir. Universitetin əsas məqsədi yalnız təhsil vermək deyil, həm də iki ölkə arasında mədəni və elmi körpü rolunu oynamaqdır. Prezident İlham Əliyevin də vurğuladığı kimi, bu universitetdə təhsil alan gənclər gələcəkdə Azərbaycanın və İtaliyanın dostluğunun sadiq nümayəndələrinə çevriləcəklər.
Azərbaycan–İtaliya münasibətlərinin mühüm cəhətlərindən biri də onların beynəlxalq platformalarda bir-birini dəstəkləməsidir. İtaliya həmişə Azərbaycanın Avropa İttifaqı ilə əməkdaşlığının inkişafına dəstək verib. Hazırda da Avropa İttifaqı–Azərbaycan münasibətləri müsbət istiqamətdə inkişaf edir. Prezident İlham Əliyevin sözlərinə görə, bu, Azərbaycanın Avropa ailəsinin etibarlı üzvü və mühüm enerji tərəfdaşı kimi rolunu daha da gücləndirir.
Nəticə etibarilə, Prezident İlham Əliyevin və İtaliya Prezidenti Sercio Mattarellanın görüşü iki ölkə arasında möhkəm dostluq münasibətlərinin və səmərəli əməkdaşlığın təsdiqi oldu. Azərbaycan və İtaliya bir-birindən uzaq coğrafiyada yerləşsələr də, onları birləşdirən ortaq dəyərlər, strateji maraqlar və qarşılıqlı hörmət prinsipləri var. Bu münasibətlər siyasi, iqtisadi, enerji, təhsil və humanitar sahələrdə nümunəvi əməkdaşlıq modeli kimi çıxış edir və gələcək nəsillər üçün davamlı tərəfdaşlıq örnəyi yaradır.
