Azərbaycanın Qarabağ bölgəsində yaşayan ermənilərin həyatı işğal dövründən daha yaxşı olacaq
Vidadi Bayramov
Suraxanı rayonu 13 BŞX, Baş həkim,
YAP Surxanı Rayon Təşkilatının ƏPT-nin sədri
Azərbaycanın Qarabağ bölgəsində ermənilərin həyatı haqqında müzakirələr uzun müddətdir davam edir. Bu bölgənin tarixi, sosial və siyasi münasibətləri, münaqişəli ərazinin idarə edilməsi kimi məsələlər böyük əhəmiyyət kəsb edir.
Əvvəllərki dövrlərdə Qarabağ münaqişəsi, Azərbaycan və Ermənistan arasında dövlətlərarası ərazi münaqişəsi kimi başlayıb. Bu münaqişədə Qarabağ və ətraf ərazilər münaqişəli torpaqlar kimi hesab olunub. 1991-1994-cü illərdə yaşanan döyüşlər nəticəsində Azərbaycan bölgəni şəkildə idarə etmək qabiliyyətindən məhrum qalıb. Münaqişənin nəticəsində Ermənistandan və Qarabağdan daimi yaşadığı ərazini tərk edən qaçqınların və məcburi köçkünlərin sayı milyonlarla hesab edilir.
Münaqişədən əvvəl, Qarabağ bölgəsində azərbaycanlı və ermənilərin birgə yaşaması eyni zamanda etnik və dini münaqişələrin mənbəyi olmuşdur. Azərbaycanlı və ermənilərin yaşadığı şəhərlər və kəndlər var idi və bu cəmiyyətin bir hissəsi münaqişənin nəticəsində də bu torpaqlarda qalmaqda davam etdi.
44 günlük II Qarabağ müharibəsindən sonra işğal altındakı Qarabağ bölgəsində, əsasən, dəmir yolunun sürətli təmiri, bina və tikinti işləri, camaatların günlük həyatının təmin edilməsi üçün tədbirlər görülmüşdür. Ancaq bu tədbirlər münaqişədən məhrum qalmış və bu, erməni cəmiyyətinin münaqişə və sonrakı işğal dövrü ərzində yaşadığı çətinliklərə səbəb olmuşdur.
Son zamanlarda yaşanan hadisələr, Qarabağ münaqişəsinin həllinə bir perspektiv yaradıb. 2020-ci ilin sentyabrında başlayan savaş, Azərbaycanın qalib gəlməsi ilə nəticələndi və Qarabağ bölgəsində Azərbaycanın kontrolu yenidən quruldu. Bu hadisə, Qarabağda yaşayan ermənilər üçün yeni imkanlar və bir perspektiv yaratdı.
Azərbaycan hökuməti, Qarabağ bölgəsindəki inkişafı və yerli camaatların qayğısız həyatını təmin etmək üçün ciddi tədbirlər planlaşdırır. Bu tədbirlər arasında yol, su, elektrik və kommunikasiya infrastrukturunun yenilənməsi, sağlamlığın və tibbin inkişafı, iş və məşğulluq yaradılması, sərhəd ticarəti və turizmin inkişafı kimi sahələr var. Bu tədbirlər, Qarabağda yeni imkanlar yaradacaq və yerli camaatların həyat səviyyəsini yüksəltəcəkdir.
Ermənilər üçün bu yeni dövr, münaqişə və işğal altındakı şəraitdən çıxmaq, normal həyatın bərpası və yeni imkanlardan yararlanmaq mənasını daşıyır. Azərbaycan hökuməti, yerli camaatın tərəfindən təmsil edilən erməni kəndlərində yaşayan insanların məsələlərinə diqqət yetirir və onların həyat şəraitini yaxşılaşdırmaq üçün ciddi tədbirlər göstərir.
Bütün bunlar göstərir ki, Qarabağ münaqişəsinin həll olunması, erməni və azərbaycanlılar arasında daha yaxşı münasibətlərin bərqərar olmasına səbəb ola bilər. Bu, Qarabağda yaşayan ermənilərin həyatının daha yaxşı təsir edəcəyi anlamına gəlir. Yenidən inkişaf edən Qarabağ bölgəsi, bütün əhali üçün yeni imkanlar və perspektivlər yaradacaq və bölgənin inkişafı, təhlükəsizliyi və mənfi psixoloji şəraitlərin aradan qalxması, bütün əhali üçün yaxşı bir nəticə olacaq. Bu, yaxşı münasibətlərin bərqərar olması, Qarabağ bölgəsində yaşayan ermənilərin daha rahat və müstəqil həyat sürmələrinə imkan yaradacaq. Ermənilər artıq işğal altında yaşamayacaqları üçün qorxularından azad olacaqlar və yenidən müstəqil həyat tərzi qazanacaqlar.
Yeni dövr, erməni və azərbaycanlılar arasında daha yaxşı münasibətlərin inkişafına imkan yaradacaq. Hər iki tərəf arasında dialoq və əməkdaşlığın inkişaf etməsi, bütün bölgənin inkişafına, daha yaxşı əlaqələrin bərqərar olmasına və münaqişənin ətrafında yeni bir münasibət inşa edilməsinə imkan verəcək.
Ümumiyyətlə, Qarabağ münaqişəsinin həll olunması, Qarabağ bölgəsində yaşayan ermənilərin həyatını daha yaxşı edəcək və bölgənin inkişafına yeni imkanlar yaradacaq. Bu, bölgədə əmin-amanlığın, təhlükəsiz və müstəqil bir həyatın qurulmasına imkan verəcək.
