Azərbaycanın Kiçik Ada Dövlətləri ilə Əlaqələrin Gücləndirilməsində Rolu
Azərbaycanın COP29-a ev sahibliyi etməsi, ölkəmizin qlobal ekoloji və iqlim problemlərinə qarşı beynəlxalq səviyyədə daha aktiv və təsirli iştirakını təmin etmək baxımından mühüm bir addımdır. Bu tədbir vasitəsilə Azərbaycan, xüsusilə inkişaf etməkdə olan kiçik ada dövlətləri ilə münasibətlərini yeni, daha yüksək bir mərhələyə çatdırmağa nail olur. Bu ölkələr, iqlim dəyişikliklərindən ən çox təsirlənən bölgələr arasında yer aldığından, Azərbaycanın dəstəyi onların üzləşdiyi çətinliklərə qarşı mübarizədə vacibdir.
COP29, Azərbaycanın bu dövlətlərlə əlaqələrini gücləndirməsi və qlobal iqlim məsələlərində onların səsini dünyaya çatdırması üçün ideal platformadır. Azərbaycanın göstərdiyi səylər yalnız ekoloji problemlərin həllinə deyil, eyni zamanda, bu dövlətlərlə iqtisadi, sosial və humanitar sahələrdə daha dərin əməkdaşlıq qurmağa yönəlib.
Azərbaycan, COP29 tədbirində inkişaf etməkdə olan kiçik ada dövlətlərinə birmənalı dəstəyini bir daha təsdiqlədi. Bu dəstək, sadəcə sözdə deyil, həm də maliyyə dəstəyi və təcrübə mübadiləsi formasında həyata keçirilir. Azərbaycanın Millətlər Birliyinin kiçik ada dövlətlərindəki birgə layihələrə dəstək olaraq ayırdığı 10 milyon ABŞ dolları, bu ölkələrdəki iqlim dəyişikliyi təsirlərinə qarşı tədbirlər həyata keçirilməsinə, infrastrukturun gücləndirilməsinə və dayanıqlı inkişaf məqsədlərinə çatmaq üçün çox vacib bir resurs olacaq.
Bu cür layihələr, yalnız ətraf mühitin qorunması deyil, həm də sosial-iqtisadi inkişaf üçün nəzərdə tutulmuş geniş tədbirləri əhatə edir. Azərbaycanın dəstəyi, kiçik ada dövlətlərinin iqtisadiyyatlarının güclənməsi, kənd təsərrüfatının inkişafı və su ehtiyatlarının idarə edilməsi kimi sahələrdə dayanıqlı həllər tətbiq etmələrinə imkan yaradacaq. Azərbaycan həmçinin bu ölkələrin davamlı enerji mənbələrinə keçid prosesində də onlara dəstək verməyi planlaşdırır.
Karib dənizi və Sakit Okean regionundakı kiçik ada dövlətləri, qlobal iqlim dəyişikliyinin ən ciddi təsirinə məruz qalan ərazilərdəndir. Dəniz səviyyəsinin yüksəlməsi, quraqlıq və ekstremal hava şəraiti kimi problemlər burada yaşayan əhalinin həyat şəraitini daha da çətinləşdirir. Bu regionların yerli iqtisadiyyatları əsasən turizm, balıqçılıq və kənd təsərrüfatına söykəndiyi üçün, iqlim dəyişikliyinin təsirləri onların gələcək inkişaf perspektivlərini daha çox təhlükə altında qoyur.
Azərbaycanın COP29 çərçivəsində bu dövlətlərə yönəlik dəstəyi, onların üzləşdiyi ekoloji və iqtisadi təhdidlərə qarşı güclü bir qlobal dəstək mexanizmi yaradılması məqsədinə xidmət edir. Azərbaycanın bu səyləri, eyni zamanda, beynəlxalq ictimaiyyətin diqqətini bu dövlətlərin çətin vəziyyətinə cəlb etmək və onların problemlərinin həlli üçün qlobal miqyasda dəstək toplamaq baxımından mühüm əhəmiyyət daşıyır.
Fransa Polineziyası və Yeni Kaledoniya BMT tərəfindən 1946-1947-ci illərdə qeyri-özünü idarə edən ərazilər kimi tanınıb və bu ərazilər sadəcə iqlim dəyişikliyinin təsirlərindən deyil, həm də keçmişdə baş verən nüvə sınaqlarının ağır nəticələrindən əziyyət çəkir. 1966-1996-cı illər arasında Fransa tərəfindən Fransa Polineziyasında həyata keçirilən 193 nüvə sınağı, burada həm ətraf mühiti, həm də yerli əhalinin sağlamlığını ciddi təhlükəyə atıb. Radiasiya nəticəsində yerli flora və fauna zərər görüb, su mənbələri çirklənib və yerli sakinlər ciddi sağlamlıq problemləri ilə üzləşib.
Azərbaycanın bu cür tarixi ədalətsizliklərin qurbanı olmuş ərazilərin problemlərinə diqqət çəkməsi, onun beynəlxalq səviyyədə ətraf mühit və insan haqları məsələlərinə dair həssas və ədalətli mövqe tutduğunu göstərir. Bu yanaşma, Azərbaycanı qlobal arenada ekoloji ədalət tərəfdarı kimi tanıdır və bu sahədə beynəlxalq əməkdaşlığa çağırış edir.
Avropanın xarici siyasət rəhbərlərindən biri olan Cozep Borrell, Avropanı “bağ”, dünyanın qalan hissəsini isə “cəngəllik” adlandırıb ki, bu da qlobal diplomatiyada ciddi müzakirələrə səbəb olub. Bu cür yanaşmalar, inkişaf etmiş və inkişaf etməkdə olan dövlətlər arasında münasibətlərin gərginləşməsinə yol açır. Avropa Parlamenti və Avropa Şurası Parlament Assambleyasının belə münasibətləri təsdiqləyən bəzi addımları isə xüsusilə inkişaf etməkdə olan ölkələrdə narazılıq doğurur.
Azərbaycan, bu cür diskriminativ yanaşmalardan kənar duraraq, həm kiçik ada dövlətləri ilə, həm də inkişafda olan digər ölkələrlə qarşılıqlı hörmət və ədalət prinsiplərinə əsaslanan münasibətlər qurmağa çalışır. Bu yanaşma, Azərbaycanın qlobal miqyasda tarazlı diplomatik mövqe tutmasını təmin edir və onun beynəlxalq aləmdə daha etibarlı bir tərəfdaş kimi tanınmasına səbəb olur.
Azərbaycanın COP29 tədbirində iştirakı və xüsusilə kiçik ada dövlətlərinə göstərdiyi dəstək, ölkəmizin qlobal ekoloji məsələlərdə məsuliyyətli bir lider kimi fəaliyyət göstərdiyini nümayiş etdirir. Azərbaycan bu tədbirdə qlobal iqlim dəyişikliyi ilə mübarizədə təkcə öz maraqlarını deyil, eyni zamanda ən çox zərər görən kiçik ada dövlətlərinin maraqlarını da qoruyur. Bu isə Azərbaycanın həm qlobal iqlim siyasətinə verdiyi əhəmiyyətin, həm də ekoloji və sosial ədalətə olan bağlılığının bariz göstəricisidir.
Azərbaycan, beynəlxalq ictimaiyyətlə birgə iqlim dəyişikliklərinin mənfi təsirlərini azaltmaq və dayanıqlı inkişaf üçün davamlı həll yolları tapmaq istiqamətində addımlarını davam etdirəcək. Ölkəmiz bu tədbirlərin nəticələrindən biri kimi, qlobal səviyyədə iqlim siyasətində lider bir mövqeyə çıxmağı hədəfləyir və bu yöndə həm maliyyə, həm də texniki dəstək vasitəsilə kiçik ada dövlətləri ilə əməkdaşlıq etməyə hazır olduğunu bir daha vurğulayır.
Bu, Azərbaycana COP29 çərçivəsində qlobal lider kimi daha geniş perspektiv verir və ölkəmizin həm ekoloji həm də diplomatik arenada mövqeyini gücləndirir.
