Azərbaycan-Rumıniya əməkdaşlığı yüksələn xətlə inkişaf edir
Arzu Miriyev
YAP Suraxanı rayon təşkilatının ƏPT-nin sədri
Suraxanı rayonu 65 nömrəli tam orta məktəbin direktoru
Qısa müstəqillik tarixində Azərbaycan Aİ-nin doqquz üzv dövləti ilə strateji tərəfdaşlıq haqqında müqavilələr imzalayıb. Bu gün respublikamız Avropa İttifaqının Cənubi Qafqazda ən böyük ticarət tərəfdaşıdır. Azərbaycanın Aİ məkanında qarşılıqlı münasibətləri strateji tərəfdaşlıq səviyyəsinə yüksələn ölkələrdən biri də Rumıniyadır. Rumıniya Azərbaycanın müstəqilliyini 11 dekabr 1991-ci ildə tanıyıb. Rumıniya respublikamızın müstəqilliyini tanıyan dünyada ikinci (qardaş Türkiyədən sonra), Avropa İttifaqına üzv dövlətlərin arasında isə ilk ölkədir.
Ölkələrimiz arasında 19 iyun 1992-ci il tarixində diplomatik əlaqələr qurulub. 1998-ci il noyabrın 3-də Rumıniyanın Azərbaycanda, 2001-ci ilin 19 may tarixində isə Azərbaycan Respublikasının Rumıniyadakı səfirliyi təsis edilib. 2009-cu il sentyabrın 28-də Buxarestdə iki ölkə prezidentləri tərəfindən “Rumıniya ilə Azərbaycan arasında strateji tərəfdaşlığın qurulması haqqında Bəyannamə” imzalanıb. Bu sənədin imzalanmasından sonra Azərbaycan-Rumıniya münasibətləri daim yüksələn xətt üzrə inkişaf edir.
Bu günlərdə Bakıya rəsmi səfərə gələn Rumıniya Prezidenti cənab Klaus Yohannisin səfəri ciddi fəaliyyətlərdən xəbər verir. Belə ki, bu gün ən qlobal problemlərdən biri olan Avropanın enerji təhlükəsizliyi məsələsinin həllində maraqlı olan tərəflərdən biri və önəmlisi Rumıniyadır. Çünki, Avropanın enerji təhlükəsizliyini Rumıniyasız təsəvvür etmək mümkün deyildir. Məsələnin müsbət yönündə isə Azərbaycanın rolu danılmazdır. Sözü və əməli üst-üst düşən bir lideri olan Azərbaycanla əməkdaşlıq etmək Avropa ölkələri üçün arzuolunandır. Bu missiyanı bir sıra dövlət başçıları, o cümlədən cənab Klaus Yohannis icra edirlər. Fevralın 2-də Bakıda mətbuata verdiyi bəyanatında Rumıniya prezidenti səfərinin əsas məqsədlərini və əldə olunan nəticələri qeyd edərək bildirmişdir ki, “Azərbaycan yanvar ayından etibarən Rumıniyaya əlavə qaz həcminin nəqlinə başlayıb. Sabah hər iki ölkənin dövlət neft şirkəti “Romqaz” və SOCAR yeni sazişə imza atacaqlar.
Həmin sazişə əsasən, 2023-2024-cü illərdə bizim ölkəyə əlavə qaz nəql ediləcək. Hər ikisi - Cənub Qaz Dəhlizi, o cümlədən Azərbaycanda bərpaolunan enerji resurslarından istehsal edilmiş elektrik enerjinin nəqli üçün çəkiləcək gələcək dənizaltı kabel və nəhayət, Avropa Komissiyasının dəstəklədiyi layihələr Avropa İttifaqında enerji təhlükəsizliyinin təmin edilməsinə nəzərəçarpan töhfə verəcək. Bu məsələləri biz cənab Prezident Əliyevlə müzakirə etdik.”
Qeyd etmək lazımdır ki, Azərbaycanın SOCAR şirkətinin dost Rumıniyada fəaliyyətini ildən-ilə genişləndirməsi məmnunluq doğurur. Hazırda Azərbaycan şirkətinin Rumıniyada 67 yanacaqdoldurma məntəqəsi və 3 yanacaq deposu fəaliyyət göstərir. Rumıniyadan Azərbaycana müxtəlif avadanlıq və cihazlar, onların hissələri, cərəyan mühərrikləri və avadanlıqları, naqillər, qara metal məmulatları, mebel və mebellərin hissələri, ağac yonqarlı plitələr, dərman vasitələri idxal olunur. Respublikamız dost ölkəyə xam neft, emal olunmamış aliminium ərintiləri, qazoyllar, reaktiv kerosin yanacağı, kimyəvi məhsullar və preparatlar ixracını həyata keçirir.
Rumıniya bir qayda olaraq Azərbaycan tərəfindən irəli sürülən bütün regional iqtisadi layihələrə dəstək verib. O cümlədən, Rumıniya Avropa İttifaqının enerji təminatında Azərbaycanın əvəzedilməz rolunu yüksək qiymətləndirərək Cənub Qaz Dəhlizi layihəsinə Aİ çərçivəsində dəstək verilməsinin təşəbbüsçülərindən olub. Cənub Qaz Dəhlizi istifadəyə verildikdən sonra ölkələrimiz arasında iqtisadi-ticari münasibətlərin daha yüksək səviyyəyə qaldırılması üçün potensial dəfələrlə artıb. Əvvəllər Azərbaycan Rumıniyaya yalnız neft tədarük edirdisə, bu gün artıq Azərbaycan qazının da CQD vasitəsilə Rumıniyaya çatdırlması reallaşıb.
Cənab Klaus Yohannisin bəyanatında toxunduğu digər məsələ isə çox strateji məsələ olan yaşıl enerji məsələsidir. Azərbaycanın yükəsk potensialı, bərpa olunan enerji resurslarının bolluğu Avropanın diqqətini cəlb edir. Hazırda yaşıl enerji sahəsində çox önəmli addımlar atılmış və atılmaqdadır. Cənab prezident İlham Əliyevin bəyanatında qeyd edildiyi kimi “Bu, çox strateji bir layihədir, böyük sərmayə tələb edən layihədir, bir neçə ölkəni, iki dənizi birləşdirən bir layihədir. Əlbəttə, ümid edirik ki, sabahkı birinci rəhbər komitənin toplantısı gələcək birgə fəaliyyət üçün bir yol xəritəsini də təklif edəcək.”
Son olarq qeyd edək ki, Rumıniya Prezidentinin səfəri və hər iki ölkə arasında əməkdaşlığın daha da inkişaf etdirilməsi Xəzər dənizi hövzəsi ilə Qara dəniz hövzəsi ölkələri arasında iqtisadi əməkdaşlıq işinə çox böyük töhfə verəcəkdir.
