Zəngilan şəhəri bu gün tamamilə yenidən qurulur
Günay Əliyeva
YAP Suraxanı rayon təşkilatının üzvü
Suraxanı rayonu, 84 nömrəli tam orta məktəbin müəllimi
Azərbaycan Respublikasının cəbub-qərbində Ermənistan və İranla sərhəddə Bakı-Culfa-Naxçıvan magıstral dəmir və şose yolları üzərində strateji cəhəddən böyük əhəmiyyət kəsb edən bir mövqedə yerləşən Zəngilan 2020-ci il 20 Oktyabrda 27 illik işğaldan azad olunaraq azadlığına qovuşdu.
Rayonun ərazisi müxtəlif dövrlərdə ayrı-ayrı inzibatı bölgülərə məruz qalmışdı.Rusiyanın işğalı zamanı 1828-ci ilə qədər bölgənin ərazisinin Bəsitçaydan qərb tərəf hissəsi Naxçıvan ,şərq tərəf hissəsi isə Qarabağ xanlığının tərkibində idi.Vahid sərhədə malik olmayan Zəngilan 1930-cu ildə müstəqil rayon kimi formalaşır və dəqiq müəyyən olunmuş ərazisi olur.1967-ci ildə Zəngilana şəhər statusu verilir.Öz mövcudluğunun son illəri dövründə bu bölgə 1993-cü il 27 Oktyabrda Ermənistan qoşunları tərəfindən işğal olunaraq 27 illik işğal dövrünü yaşadı.Vaxtı ilə işğalda olan digər torpaqlarımız kimi Zəngilanda erməni vandalizminin qurbanına çevrilmiş,xalqımızın uzaq keçmişindən bu günümüzə qədər həyat tərzini ,mədəniyyətini əks etdirən mədəniyyət abidələri,müzeylər,təhsil müəssisələri ,məscidlər dağıdılaraq məhv edilməyə məruz qalmışdı.
2020- ci il sentyabrın 27-də başlayan Vətən müharibəsi zamanı Zəngilan rayonundan şərqdə yerləşən Cəbrayıl rayonunda düşmən qüvvələrinə qarşı sarsıldıcı zərbələr vurulması və 30-dan çox yaşayış məntəqəsinin işğaldan azad edilməsi Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin Zəngilan rayonunun inzibati hüdudlarına çatmasına şərait yaratdı.Oktyabrın 20-də Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin xalqa növbəti müraciəti zamanı Zəngilan rayonunun Havalı,Zərnəli,Şərifan,Birinci Muğamlı ,Məmmədbəyli və Zəngilan şəhərinin işğaldan azad edildiyini elan etmişdi.Zəngilanın işğaldan azad edilməsi ilə Azərbaycan İran sərhədi tam bərpa olundu.Müzəffər Ali Baş Komandan prezident İlham Əliyevin sərancamı ilə rayonun azad edilməsi uğrunda aparılmış döyüş əmaliyyatlarında iştirak edərək igidlik nümayiş etdirmiş Azərbaycan Respublikasın Silahlı qüvvələrinin hərbi qulluqçuları Zəngilanın azad olunmasına görə medalı ilə təltif olunmuşdular.
Azərbaycanın işğaldan azad edilmiş ərazilərinə Böyük Qayıdışa dair birinci dövlət proqramı çərçivəsində öz əsrarəngsiz təbiəti ilə seçilən Zəngilan şəhəri bu gün tamamilə yenidən qurulur. 27 May 2022-ci tarixi təkcə Ağalı kəndi sakinləri üçün deyil bütün Azərbaycan xalqı üçün qürurverici bir gün kimi yazıldı.Böyük qayıdışın Zəngilana aid hissəsi bugün Ağalı kəndində ağıllı kənd layihəsinin birinci mərhələsi ilə reallaşır.Ağıllı kənd layihəsinin əsas məqsədi kənd sakinlərinin həyatını yüngünləşdirmək,yaşayış səviyyəsinin yüksəldilməsidir.
Artıq azad olunmuş bütün əzəli torpaqlarımızda sürətli bərpaquruculuq işləri gedir ,həmin ərazilərdə həyat yenidən canlanır.
