Azərbaycan və Çinin Strateji Nəqliyyat Əməkdaşlığı

Son illər qlobal geosiyasətdə və iqtisadiyyatda baş verən dəyişikliklər fonunda beynəlxalq nəqliyyat dəhlizlərinin əhəmiyyəti durmadan artır. Bu kontekstdə Şərqlə Qərbi birləşdirən tarixi İpək Yolunun müasir qolu olan Transxəzər Beynəlxalq Nəqliyyat Marşrutu (Orta Dəhliz) xüsusi diqqət mərkəzindədir. Azərbaycanın bu dəhlizdəki strateji mövqeyi və Çin Xalq Respublikası (ÇXR) ilə dərinləşən əməkdaşlığı regionda və qlobal miqyasda yeni nəqliyyat reallıqları formalaşdırır. Prezident İlham Əliyevin 2025-ci ilin aprelində Çinə səfəri və bu səfər çərçivəsində münasibətlərin Hərtərəfli Strateji Tərəfdaşlıq səviyyəsinə yüksəldilməsi, eləcə də imzalanan çoxsaylı sənədlər, xüsusilə nəqliyyat sahəsindəki anlaşmalar, bu əməkdaşlığın yeni mərhələyə qədəm qoyduğunu göstərir. Bu məqalədə məhz Azərbaycan və Çin arasında strateji nəqliyyat əməkdaşlığının əsas aspektləri, mövcud potensial və gələcək perspektivlər şərh ediləcəkdir.

Prezident İlham Əliyevin Çinə son səfəri zamanı imzalanan sənədlər arasında “Azərbaycan Respublikası Hökuməti ilə Çin Xalq Respublikası Hökuməti arasında beynəlxalq multimodal daşımalar haqqında Saziş” xüsusi yer tutur. Bu saziş, ilk növbədə, iki ölkə arasında və onların ərazilərindən keçməklə üçüncü ölkələrə (xüsusilə Avropaya) yük daşımalarının hüquqi bazasını möhkəmləndirir və prosesi əhəmiyyətli dərəcədə sadələşdirir. 

Multimodal daşımalar dedikdə, yüklərin bir müqavilə əsasında, lakin bir neçə nəqliyyat növündən (dəniz, dəmir yolu, avtomobil) istifadə edilərək daşınması nəzərdə tutulur. Bu cür daşımalar logistika proseslərini optimallaşdırmaq, tranzit müddətini azaltmaq və xərcləri minimuma endirmək üçün effektiv vasitədir. İmzalanmış saziş, məhz bu üstünlüklərdən yararlanmaq üçün normativ çərçivə yaradır.

Çinin irəli sürdüyü qlobal "Bir Kəmər, Bir Yol" (BKY) təşəbbüsü Avrasiya məkanında infrastruktur əlaqələrinin gücləndirilməsinə yönəlmiş nəhəng bir layihədir. Azərbaycan BKY təşəbbüsünü ilk dəstəkləyən ölkələrdən biri olmuş və öz nəqliyyat infrastrukturunu bu təşəbbüsün imkanları ilə uzlaşdırmaq istiqamətində ardıcıl addımlar atmışdır. Orta Dəhliz, mahiyyət etibarilə, BKY-nin mühüm tərkib hissələrindən biridir.

Yekun olaraq demək olar ki, Azərbaycan və Çin arasında nəqliyyat sahəsindəki əməkdaşlıq təkcə ikitərəfli münasibətlər üçün deyil, bütün region üçün strateji əhəmiyyət kəsb edir. Beynəlxalq multimodal daşımalar haqqında imzalanmış saziş Orta Dəhlizin effektivliyini artıran mühüm addımdır. Azərbaycanın zəngin tranzit potensialı və müasir infrastrukturu Çinlə əməkdaşlıq üçün geniş imkanlar yaradır. "Bir Kəmər, Bir Yol" təşəbbüsü çərçivəsində həyata keçiriləcək birgə layihələr isə bu əməkdaşlığı daha da dərinləşdirəcək və Avrasiya məkanında nəqliyyat axınlarının optimallaşmasına töhfə verəcəkdir. İki ölkə arasında qurulan Hərtərəfli Strateji Tərəfdaşlıq bu istiqamətdə görüləcək işlərin uğurla nəticələnəcəyinə böyük əminlik yaradır. Transxəzər dəhlizi həqiqətən də müasir İpək Yolunun vacib bir hissəsinə çevrilməkdədir və Azərbaycan bu prosesdə öz mərkəzi rolunu getdikcə daha da gücləndirir.