Zəngilanın cənnət olması üçün “ağıllı kənd” layihəsi artıq reallaşmaq üzrədir

Rahidə İsmixanova

YAP Suraxanı rayon təşkilatının ƏPT-nin sədri

Suraxanı rayonu 290 nömrəli tam orta məktəbin direktoru

Zəngilan Azərbaycanın işğal edilən sonuncu rayonudur. 1993-cü il oktyabrın 29-da mühüm strateji əhəmiyyətə malik olan Zəngilan Ermənistan Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğal edildi. İşğal zamanı digər rayonlarda olduğu kimi Zəngilanın da tarixi, mədəni və dini abidələri yerlə-yeksan edildi. İşğal olunmazdan əvvəl bir şəhər, bir qəsəbə və 83 kənddən ibarət olan Zəngilanda 9 məktəbəqədər müəssisə, 19 ibtidai məktəb, 15 orta məktəb, bir texniki peşə və musiqi məktəbi, 35 kitabxana, 8 mədəniyyət evi, 23 klub  və 22 kinoteatr var idi. 96 tarix və mədəniyyət abidəsi dövlət qeydiyyatında idi. Bütün Avropada ən böyük çinar meşəsi də bu rayonda idi.  Düşmən baltasına tab gətirə bilməyən həmin çinarları ermənilər doğrayaraq xarici ölkələrə satırdılar. Molibden, mərmər, qızıl, qranit və digər yeraltı sərvətlər də ermənilər tərəfindən talan edilirdi. Rayon ərazisində 1974-cü ildə yaradılan Bəsitçay Dövlət Təbiət Qoruğu ərazisindəki qiymətli ağacları kəsib-doğrayan ermənilər onlardan mebel sənayesində istifadə edirdilər.   Zəngilanın ərazisi arxeoloji və memarlıq abidələri ilə zəngindir. Onlardan ən böyüyü «Şəhri Şərifan» adı ilə tanınan bir orta əsr şəhərinin xarabalıqlarıdır.

20-22 oktyabr 2020-ci il  tarixlrində Zəngilan şəhəri və kəndləri müzəffər Ali Baş Komandanımız İlham Əliyevin rəhbərliyi altında Müzəffər Silahlı Qüvvələrimiz tərəfindən işğaldan azad edildi. “Azad edilmiş bütün torpaqlarda bizim tarixi, mədəni, dini irsimiz ermənilər tərəfindən dağıdılıb, təhqir edi­lib, sökülüb. Zəngilan cənnət kimi bir yerdir. Oranı cənnət edəcəyik”- ürək ağrısı ilə söylənilən bu sözlər artıq reallığa çevrilməkdədir.Bu gün işğaldan azad edilmiş ərazilərdə görülən quruculuq işlərinın miqyası və məzmunu bütün dünyanı heyran qoyub. Biz bu torpaqlarda Azərbaycan Prezidentinin böyük sürətlə apardığı misilsiz yeniliklərin sahidi oluruq. Yolların çəkilişi, aeroportların tikintisi, kənd və şəhərlərin bərpası, yeni və müasir texnologiyaların, innovasiyaların tətbiqi, “ağıllı” şəhərlərin və kəndlərin salınması, kənd təsərrüfatının qurulması onu göstərir ki, işğaldan azad edilmiş ərazilərimizin yeni siması heyrətamiz olacaq.

Bəli, “Böyük Qayıdış”ın ilk addımları məhz Zəngilandan başlamışdır. Zəngilanın cənnət olması üçün “ağıllı kənd” layihəsi artıq reallaş­maq üzrədir. Bununla rayon­da yenidənqurma və bərpa işlərinə imza atıldı. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev və birinci xanım Mehriban Əliyeva oktyabrın 20-də Zəngilan rayonunda səfərdə olublar. Prezident İlham Əliyev və birinci xanım Mehriban Əliyeva rayonun Ağalı kəndində həyata keçirilən “Ağıllı kənd” layihəsi çərçivəsində görülən işlərlə tanış oldular. İlk “Ağıllı kənd” layihəsinin təməli 2021-ci ilin aprelində dövlətimizin başçısı tərəfindən qoyulub.

Qarabağda ilk dəfə həyata keçirilən “Ağıllı kənd” layihəsinin icrası 5 komponent üzrə aparılacaq. Bunlar yaşayış, istehsal, sosial xidmətlər, “ağıllı kənd təsərrüfatı” və alternativ enerji sahələridir. Ərazidə ilk olaraq tam izolyasiya olunmuş və innovativ tikinti materiallarından istifadə edilməklə 200 fərdi evin tikintisi nəzərdə tutulub. Evdaxili mühəndis kommunikasiya, isitmə sistemləri də ağıllı texnologiyalar əsasında qurulacaq. Bu kəndlərdə müasir məktəb, bağça, poliklinika və elektron idarəetmə mərkəzləri inşa olunacaq, həmçinin turizm infrastrukturu formalaşdırılacaq. Bütün yaşayış evləri, sosial obyektlər, inzibati və ictimai iaşə binaları, kənd təsərrüfatı məhsullarının emalı və istehsalı prosesi alternativ enerji mənbələri ilə təmin ediləcək. Layihənin icrasında Türkiyə, Çin, İtaliya və İsrail şirkətlərinin mütəxəssisləri də iştirak edəcəklər.