Keçmişdən bu günə: Azərbaycan və Türkiyə arasında dostluq və əməkdaşlığın inkişaf edən dinamikası
Aytac Orucəliyeva
Xəzər Üniversitetinin tələbəsi
YAP Suraxanı rayon təşkilatının fəal gənci
Türkiyə ilə Azərbaycan arasındakı münasibətlər diplomatik əlaqələrdən çox irəlidədir; bu, ortaq tarix,din, dil, mədəniyyət və strateji maraqlar üzərində qurulmuş köklü qardaşlıqdır. Əsrlər boyu yaranan bu əlaqə zamanın sınaqlarından çıxmış və mürəkkəb geosiyasi mənzərədə həmrəylik və əməkdaşlıq çırağı rolunu oynayaraq daha da möhkəmlənmişdir. Mədəni mübadilədən tutmuş strateji tərəfdaşlığa qədər Türkiyə ilə Azərbaycan arasındakı dostluq, yoldaşlıq və qarşılıqlı hörmətin davamlı gücünün sübutudur.
Türkiyə-Azərbaycan dostluğunun təməl daşlarından biri də iki xalqın qarşılıqlı dəstəyi və həmrəyliyidir. Böhran və ya münaqişə zamanı Türkiyə və Azərbaycan davamlı olaraq bir-birinin yanında olub, sarsılmaz dəstək və yardım təklif ediblər. Bu, xüsusilə Ermənistan-Azərbaycan Dağlıq Qarabağ münaqişəsi zamanı özünü qabarıq şəkildə büruzə verdi. Burada Türkiyə Azərbaycanın yanında dünya güclərinə qarşı dayanıq nümayiş etdirdi. Həm diplomatik, həm də hərbi yardım göstərdi. Türkiyə öz yaxın müttəfiqinin bütövlüyünü və suverenliyini qorumağa sadiqliyini nümayiş etdirdi. Türkiyədə tüğyan edən meşə yanğınlarının söndürülməsi üçün yanğınsöndürən təyyarələr, yanğınsöndürmə qrupları maddi və mənəvi şəklidə kömək, 2023-cü il 6 fevralda baş vermiş zəlzələdə Azərbaycan xalqı humanitar yardım, axtarış-xilasetmə qrupları, tibbi dəstək və ya digər yardımlar göstərib.
İqtisadi əməkdaşlıq Türkiyə-Azərbaycan dostluğunun digər mühüm aspektidir. Hər iki ölkə tərəqqi və inkişafı təşviq etmək üçün iqtisadi əlaqələrin gücləndirilməsinin strateji əhəmiyyətini dərk edir. İki ölkə arasında neft və qaz ehtiyatlarının nəqlini asanlaşdıran layihələr, xüsusilə enerji sektoru onların ikitərəfli münasibətlərində mərkəzi rol oynayır. Bakı-Tbilisi-Ceyhan, Bakı-Tbilisi-Ərzurum, TANAP, Bakı-Tbilisi-Qars layihələri ölkələrimiz və xalqlarımız üçün yeni imkanlar açır və Azərbaycan-Türkiyə tərəfdaşlığını daha da gücləndirir.
Mədəni mübadilələr Türkiyə ilə Azərbaycan arasındakı əlaqəni daha da zənginləşdirir, bir-birinin irsinin daha dərindən dərk edilməsinə və qiymətləndirilməsinə təkan verir. Təhsil proqramları, incəsənət sərgiləri və musiqi festivalları mədəni mübadilə üçün platforma rolunu oynayır və hər iki ölkənin vətəndaşlarına bir-biri ilə əlaqə saxlamağa və davamlı dostluq əlaqələri qurmağa imkan verir. Bundan əlavə, qardaş şəhər müqavilələri və tələbə mübadiləsi proqramları kimi təşəbbüslər insanlar arasında əlaqələri gücləndirir, gənclər arasında həmrəylik və yoldaşlıq hissini aşılayır.
Türkiyə və Azərbaycan ikitərəfli əlaqələrlə yanaşı, Türk Şurası və İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı (İƏT) kimi regional təşkilatlar çərçivəsində də sıx əməkdaşlıq edir. Bu platformalar ticarət, təhlükəsizlik və mədəni mübadilə də daxil olmaqla geniş spektrli məsələlər üzrə dialoq və əməkdaşlıq üçün imkanlar təqdim edir. Bu çoxtərəfli çərçivələr çərçivəsində birlikdə çalışaraq Türkiyə və Azərbaycan beynəlxalq arenada öz səslərini gücləndirir və daha geniş türk dünyası adından ortaq maraqları irəli sürürlər.
Azərbaycan-Türkiyə münasibətləri kifayət qədər çoxşaxəli və genişmiqyaslıdır. Son illər Türkiyə-Azərbaycan dostluğu müxtəlif sahələrdə, o cümlədən müdafiə, texnologiya və infrastruktur sahələrində strateji tərəfdaşlıqlar vasitəsilə daha da möhkəmlənib. Yuxarıda göstərilənlər onu deməyə əsas verir ki, Azərbaycan-Türkiyə qardaşlığa, dostluğa və strateji müttəfiqliyə əsaslanır.
Əminliklə söyləmək olar ki, son zamanlar iki ölkənin müxtəlif sahələrdə birgə həyata keçirdikləri layihələr Azərbaycan ilə Türkiyə arasında münasibətləri daha yüksək səviyyəyə yüksəldəcək. Birgə hərbi təlimlər, müdafiə sazişləri və texnologiya sahəsində əməkdaşlıq onların əməkdaşlığının dərinliyini və müvafiq hökumətlər arasında qarşılıqlı etimadı vurğulayır.
Ümummilli Lider Heydər Əliyevin xarici siyasət kursunda Türkiyə ilə münasibətlərin inkişafına yönəlmiş ardıcıl və məqsədyönlü xəttin dövlət başçısı cənab İlham Əliyev tərəfindən daha da inkişaf etdirilməsi sayəsində ölkələrimizin strateji tərəfdaşlığının daha da dərinləşməsinə nail olunub.
Türkiyə ilə Azərbaycan arasındakı dostluq, sülh, sabitlik və firavanlıq haqqında ortaq vizyonla inkişaf etməyə davam edəcəkdir. Hər iki ölkə 21-ci əsrin mürəkkəblikləri ilə üz-üzə gələrkən, ortaq tarixlərindən və ümumi istəklərindən güc alaraq bir-birlərinə sadiqliklərini davam etdirirlər.
