Azərbaycan və Qazaxıstan beynəlxalq arenada bir-birini dəstəkləyir, ortaq mövqe sərgiləyir
Rəna Şəfiyeva
YAP Suraxanı rayon təşkilatının üzvü
SOCAR-ın Sənayedə Təhlükəsizlik İdarəsinin əməkdaşı
18 oktyabr 2025-ci ildə Azərbaycan Prezidenti cənab İlham Əliyev Qazaxıstanın “Kazinform” agentliyinə verdiyi müsahibədə iki qardaş ölkənin dərin tarixi bağlarını, bugünkü sıx əməkdaşlığını və gələcəyə yönəlmiş parlaq perspektivlərini ürəkdən və ətraflı şəkildə bölüşdü. Azərbaycan və Qazaxıstan arasında köklü qardaşlıq, ortaq mədəniyyət və dəyərlərə əsaslanan münasibətlər, bu gün strateji tərəfdaşlıq və müttəfiqlik kimi ən yüksək səviyyədə özünü göstərir. Tarixi türk kimliyi, oxşar ənənələr və qarşılıqlı etimad bu əlaqələrin təməl daşıdır. Dövlət başçılarının müntəzəm görüşləri, açıq və konstruktiv dialoqlar isə bu bağı daha da möhkəmləndirir, hər iki ölkənin birgə məqsədlərə doğru addımlamasını təmin edir.
Prezident cənab İlham Əliyev, Qazaxıstanın Prezident Kasım-Jomart Tokayevin rəhbərliyi altında qazandığı uğurlardan bəhs edərək, qardaş ölkənin dinamik inkişafına heyranlığını gizlətmədi. Son üç ildə Qazaxıstana yeddinci səfərini gerçəkləşdirən Əliyev, hər dəfə bu torpaqlarda yeni nailiyyətlərə şahid olduğunu qeyd etdi. Ölkənin modernləşməsi, iqtisadiyyatın şaxələndirilməsi və islahatlar sahəsindəki qətiyyətli addımlar təkcə Qazaxıstanın deyil, bütün regionun gücünü artırır.
Tokayevin Azərbaycana altı səfəri isə bu qarşılıqlı səylərin parlaq göstəricisidir. Bu sıx təmaslar aktual məsələlərin çevik həllinə imkan yaradır. Əliyev, Qazaxıstanın işğaldan azad olunmuş Füzuli şəhərində inşa etdirdiyi Kurmanqazı adına Uşaq İncəsənət Mərkəzinə xüsusi minnətdarlığını bildirdi. Bu mərkəz indi 100-ə yaxın uşağın təhsil aldığı mühüm bir mədəni məkana çevrilib, qardaşlığın simvolu kimi parlayır.
İki ölkə arasındakı strateji tərəfdaşlıq və müttəfiqlik müqaviləsinin 20 illik yubileyi də müsahibənin önəmli bir mövzusu oldu. Bu müddətdə təxminən 170 sənədlə zənginləşən hüquqi baza, siyasi, iqtisadi və mədəni sahələrdə əməkdaşlığın möhkəm təməlini qurdu. Ali Dövlətlərarası Şura bu əlaqələri daha da yüksəklərə daşıyır.
Ötən il Azərbaycanda keçirilən ilk iclasdan sonra, Astanada keçiriləcək ikinci görüşdə qarşılıqlı faydalı layihələr və yeni hədəflər müzakirə olunacaq. Azərbaycan və Qazaxıstan beynəlxalq arenada da bir-birini dəstəkləyir, BMT, Türk Dövlətləri Təşkilatı və İslam Əməkdaşlıq Təşkilatı kimi platformalarda ortaq mövqe sərgiləyir.
İqtisadi əməkdaşlıq sahəsindəki irəliləyişlər də diqqət çəkir. 2024-cü ildə əmtəə dövriyyəsi 470 milyon dollara çatmış, 2025-ci ilin ilk səkkiz ayında isə bu rəqəm 547 milyon dollara yüksələrək üç dəfə artım göstərmişdir. Azərbaycanda Qazaxıstan kapitalı ilə fəaliyyət göstərən 250-yə yaxın kommersiya qurumu investisiya mühitinə olan inamı təsdiqləyir. Azərbaycanın Qazaxıstan iqtisadiyyatına 225 milyon dollar, Qazaxıstanın isə Azərbaycana 136 milyon dollar sərmayəsi uzunmüddətli tərəfdaşlığın göstəricisidir.
Nəqliyyat və logistika sahəsi iki ölkə üçün strateji əhəmiyyət kəsb edir. 2024-cü ildə tranzit daşımaları 20 faiz artaraq 3,5 milyon tonu keçib. 2022-ci ildə Aktauda Türkiyə, Azərbaycan və Qazaxıstan tərəfindən imzalanan Orta Dəhlizin inkişafına dair Yol Xəritəsi infrastrukturun modernləşdirilməsinə və yük axınlarının artmasına xidmət edir.
Xəzər dənizi ilə çəkiləcək fiber-optik xətlər isə 2026-cı ilə qədər rəqəmsal inteqrasiyanı gücləndirəcək. Neft-qaz sektorunda SOCAR və “KazMunayQaz” arasında Aktau-Ceyhan marşrutu üzrə 1,5 milyon ton neft tranziti ilə bağlı saziş, eləcə də limanların modernləşdirilməsi Orta Dəhlizin regional əhəmiyyətini artırır.
Yaşıl energetika sahəsindəki əməkdaşlıq da gündəmin önündədir. 2024-cü ildə Azərbaycan, Qazaxıstan və Özbəkistan arasında enerji sistemlərinin inteqrasiyası və bərpaolunan enerji mənbələrinin təşviqi ilə bağlı sazişlər davamlı inkişafa sadiqliyi əks etdirir. Türk Dövlətləri Təşkilatı isə iki ölkənin qardaşlıq bağlarını daha da dərinləşdirən bir platformadır.
2009-cu ildə Naxçıvanda qurulan TDT, Şuşa və Qəbələdəki zirvə görüşləri ilə türk dünyasının birliyini möhkəmləndirir. Beynəlxalq Türk Akademiyası və TÜRKSOY kimi qurumlar mədəni və elmi əlaqələri gücləndirir. 1926-cı ildə Bakıda keçirilən Birinci Türkoloji Qurultayın 100 illik yubileyi gələn il TDT çərçivəsində təntənəli şəkildə qeyd olunacaq.
Mədəni əlaqələr xalqları bir-birinə daha da yaxınlaşdırır. 2023-cü ildə Azərbaycanda Qazaxıstan, 2024-cü ildə isə Qazaxıstanda Azərbaycan Mədəniyyəti Günləri keçirilib. Qazax ədəbiyyatının önəmli simalarından Kemel Tokayevin əsərlərinin Azərbaycan dilində nəşri və yubiley tədbirləri bu əlaqələrin dərinliyini göstərir. Lakin Xəzər dənizinin ekoloji problemləri ciddi narahatlıq doğurur. Prezident Əliyev, 2022-ci il Xəzər Zirvəsində qaldırdığı dayazlaşma məsələsinin getdikcə pisləşdiyini vurğuladı. Xəzəryanı ölkələr arasında sıx əməkdaşlıq və elmi mübadilə bu problemin həlli üçün vacibdir.
İlham Əliyevin müsahibəsi Azərbaycan və Qazaxıstanın qardaşlıq ruhunda birləşərək parlaq gələcəyə doğru əmin addımlarla irəlilədiyini bir daha sübut etdi. Bu əməkdaşlıq təkcə iki ölkəyə deyil, bütün regiona sabitlik və rifah vəd edir.
