Son üç il ərzində Qazaxıstana yeddinci səfər...

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin 18 oktyabr 2025-ci ildə Kazinform Beynəlxalq Xəbər Agentliyinə verdiyi müsahibə, Azərbaycan-Qazaxıstan strateji tərəfdaşlığının hazırkı vəziyyətini və gələcək perspektivlərini geniş şəkildə əks etdirir. Müsahibədə diqqət çəkən əsas məqam, iki ölkə arasındakı münasibətlərin yalnız siyasi səviyyədə deyil, həm də iqtisadi, mədəni, humanitar, logistika və beynəlxalq əməkdaşlıq sahələrində dərinləşməsi və çoxşaxəliliyi olmuşdur. Prezident cənab İlham Əliyev vurğulayıb ki, bu əməkdaşlıq xalqlarımızın tarixi qardaşlıq əlaqələri, ortaq türk kimliyi və mədəni dəyərləri üzərində qurulub, bu da qarşılıqlı etimadın və strateji tərəfdaşlığın möhkəm təməlini təşkil edir.

Siyasi əlaqələr məsələsində müsahibədə xüsusi olaraq Prezident Kasım-Jomart Tokayevin rəhbərliyi altında Qazaxıstanın dinamik inkişafı qeyd olunur. Son üç il ərzində Prezident cənab İlham Əliyevin Qazaxıstana yeddinci səfəri, ölkənin modernləşməsi və iqtisadiyyatın şaxələndirilməsi istiqamətində həyata keçirilən uğurlu islahatlarla bağlı təcrübəni yaxından izləməsinə imkan vermişdir. Bununla yanaşı, Prezident Tokayevin Azərbaycana altı səfəri, dövlətlərarası dialoqun davamlı və konstruktiv olmasının göstəricisidir. Müsahibədə həmçinin Füzuli şəhərində qardaş Qazaxıstan tərəfindən tikilmiş Kurmanqazı adına Uşaq İncəsənət Mərkəzinin əhəmiyyəti qeyd olunmuş, bu mərkəzin hazırda 100-dək uşağın təhsil aldığı mədəni-maarif müəssisəsi kimi fəaliyyət göstərdiyi vurğulanmışdır.

İqtisadi-ticarət əlaqələrinin genişlənməsi müsahibədə xüsusi önəm daşıyır. Prezident cənab İlham Əliyev qeyd edir ki, iqtisadi əməkdaşlıq sahəsində hər iki ölkə ardıcıl olaraq birgə təşəbbüslər həyata keçirir və qarşılıqlı faydalı əməkdaşlığı inkişaf etdirir. 2024-cü ildə iki ölkə arasında əmtəə dövriyyəsi 470 milyon dollar təşkil etmiş, 2025-ci ilin yanvar-avqust aylarında isə bu rəqəm 547 milyon dollara çatmışdır. Bu artım Orta Dəhlizdən səmərəli istifadə, nəqliyyat və logistika infrastrukturunun sistemli modernləşdirilməsi ilə birbaşa bağlıdır. Həmçinin Azərbaycanda və Qazaxıstanda Qazaxıstan və Azərbaycan kapitalı ilə 250-yə yaxın kommersiya strukturu fəaliyyət göstərir ki, bu da qarşılıqlı investisiyalara yüksək etimadı göstərir. Azərbaycan-Qazaxıstan investisiya əlaqələri çərçivəsində Azərbaycanın Qazaxıstan iqtisadiyyatına sərmayəsi 225 milyon dollar, Qazaxıstanın isə Azərbaycana sərmayəsi 136 milyon dollar təşkil edir.

Müsahibədə nəqliyyat-logistika əməkdaşlığı xüsusi vurğulanır. 2024-cü ildə tranzit daşımalarının həcmi 3,5 milyon tona çatmış, Orta Dəhliz region ölkələri arasında əsas tranzit marşrutu kimi möhkəmlənmişdir. Bununla yanaşı, Xəzər dənizi ilə sualtı fiber-optik xətlərin tikintisi 2026-cı ilin sonuna qədər tamamlanacaq və rəqəmsal inteqrasiyanı gücləndirəcəkdir. Neft-qaz sektorunda da əməkdaşlıq davam edir: SOCAR və “KazMunayQaz” arasında Aktau-Ceyhan marşrutu üzrə ildə 1,5 milyon ton neftin tranziti ilə bağlı baş saziş imzalanmışdır. Bu saziş tranzit həcmlərinin artırılması və tariflərin optimallaşdırılması məqsədini güdür.

Yaşıl energetika sahəsində əməkdaşlıq da gündəlikdə mühüm yer tutur. 2024-cü ildə Azərbaycan, Qazaxıstan və Özbəkistan enerji sistemlərinin birləşdirilməsi və bərpaolunan enerji mənbələrinin təşviqi üzrə bir sıra strateji sazişlər və memorandumlar imzalamışdır. Bu təşəbbüslər, ölkələrin davamlı inkişafa və ekoloji cəhətdən təmiz texnologiyalara keçidə birgə sadiqliyini nümayiş etdirir.

Müsahibədə beynəlxalq təşkilatlar çərçivəsində əməkdaşlıq məsələləri də ətraflı qeyd olunur. Türk Dövlətləri Təşkilatı (TDT) Azərbaycan-Qazaxıstan əlaqələrinin möhkəmləndirilməsində aparıcı rol oynayır. Son illərdə Şuşada qeyri-rəsmi Zirvə Görüşü və Qəbələdə TDT Dövlət Başçıları Şurasının 12-ci Zirvə Görüşü keçirilmişdir. Bu görüşlərdə iqtisadi, siyasi və humanitar sahələrdə əməkdaşlıq məsələləri müzakirə edilmiş, gələcəkdə ortaq layihələrin reallaşdırılması üçün planlar müəyyən edilmişdir. TDT çərçivəsində mədəniyyət, humanitar və təhsil sahələrində də əməkdaşlıq ardıcıl xarakter daşıyır; TÜRKSOY, Beynəlxalq Türk Akademiyası və digər qurumlar fəaliyyətini davam etdirir.

Ekoloji məsələlər də müsahibədə diqqətdən kənarda qalmayıb. Prezident cənab İlham Əliyev Xəzər dənizində suyun səviyyəsinin sürətlə aşağı düşdüyünü, bunun həm ekoloji, həm də iqtisadi təhlükələr yaratdığını qeyd etmişdir. Bu vəziyyət yalnız iqlim dəyişikliyi ilə bağlı olmayıb, bütün Xəzəryanı ölkələr arasında sıx əməkdaşlıq və elmi məlumat mübadiləsi ilə həll olunmalıdır. Xəzər dənizinin ekoloji tarazlığının qorunması həm regional, həm də beynəlxalq səviyyədə ortaq məsuliyyət tələb edir.

Nəticə olaraq, Prezident cənab İlham Əliyevin bu müsahibəsi Azərbaycan-Qazaxıstan əlaqələrinin çoxşaxəli və hərtərəfli təhlilini təqdim edir. Siyasi, iqtisadi, mədəni, logistika və ekoloji sahələrdə möhkəmlənən əməkdaşlıq, regional sabitliyin və davamlı inkişafın təmin edilməsində mühüm rol oynayır. Müsahibə həm də gələcək perspektivlərin və strateji təşəbbüslərin əhəmiyyətini vurğulayır, ölkələrimiz arasında qarşılıqlı etimad və tərəfdaşlığın daha da güclənəcəyinə işıq tutur.