Bakı yenidən beynəlxalq enerji gündəminin mərkəzinə çevrildi
Nizami Eminov
YAP Suraxanı rayon təşkilatının fəal üzvü
Suraxanı rayonu, 85 nömrəli tam orta məktəbin direktor müavini
Bakı yenidən beynəlxalq enerji gündəminin mərkəzinə çevrildi. Cənub Qaz Dəhlizi Məşvərət Şurasının 11-ci toplantısı və Yaşıl Enerji üzrə 3-cü Nazirlər iclası Azərbaycan paytaxtını strateji müzakirələrin meydanına çevirdi. 20-dən çox ölkənin və 20-dən artıq beynəlxalq enerji şirkətinin təmsil olunduğu bu toplantı, enerji təhlükəsizliyinin qlobal ssenarisində Azərbaycanın oynadığı əvəzsiz rolu bir daha gündəmə gətirdi. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev tədbirin açılışında çıxış edərək, ölkənin enerji strategiyasının əsas prioritetlərini diqqətə çatdırdı: “Cənub Qaz Dəhlizi layihəsi artıq tarixə çevrilib. O, reallıqdır və bu reallıq Avropanın enerji təhlükəsizliyinin mühüm sütunlarından biridir.”
Prezident qeyd etdi ki, Azərbaycanın təbii qaz ixracı 2021-ci ildə təxminən 8 milyard kubmetr idi. Ötən il demək olar 13 milyard kubmetr oldu. Bu isə Azərbaycanın təchizat imkanlarının və siyasi iradəsinin dinamik inkişafından xəbər verir.
Toplantının önəmli cəhətlərindən biri də iştirakçı ölkələrin və şirkətlərin tərkibinin genişlənməsi idi. Bu dəfə tədbirdə Qərbi Balkan ölkələri – Bosniya və Herseqovina, Qara Dəniz bölgəsindən Moldova və digər dövlətlər də yer aldı. Bu ölkələr enerji təchizatında etibarlı alternativlər axtararkən, Azərbaycanla əməkdaşlığa xüsusi maraq göstərirlər.
Avropa Komissiyasının enerji məsələləri üzrə nümayəndəsi Kadri Simson tədbirdə vurğuladı: “Avropa üçün Azərbaycanın rolu təkcə enerji ixracatçısı kimi deyil, həm də dayanıqlı tərəfdaş kimi əhəmiyyətlidir. Biz Yaşıl Enerji sahəsində də Azərbaycanla sıx əməkdaşlıq etməyə hazırıq.”
Cənub Qaz Dəhlizi layihəsi üç əsas seqmentdən ibarətdir: Şahdəniz qaz yatağı, Cənubi Qafqaz Boru Kəməri, Trans-Anadolu Boru Kəməri (TANAP) və Trans-Adriatik Boru Kəməri (TAP). Bu marşrut Xəzər dənizindən başlayaraq Türkiyə, Yunanıstan, Albaniya üzərindən İtaliyaya qədər uzanır. Hazırda gündəmdə olan əsas məsələ – layihənin genişləndirilməsidir. TANAP-ın illik ötürmə gücünün 16 milyard kubmetrdən 31 milyard kubmetrə çatdırılması, TAP-ın isə 10 milyard kubmetrdən 20 milyard kubmetrə yüksəldilməsi planlaşdırılır.
Tədbirin paralel keçirildiyi “Yaşıl Enerji üzrə Nazirlər İclası” da diqqətəlayiq idi. Prezident İlham Əliyev çıxışında Azərbaycanın yaşıl enerji potensialına da toxundu: “Xəzər dənizi və Qarabağ bölgəsi külək və günəş enerjisi üzrə böyük potensiala malikdir. Biz bu resursları dünya bazarına çıxarmaq üçün artıq beynəlxalq tərəfdaşlarla müqavilələr imzalamışıq.”
Buraya 10 qiqavatlıq yaşıl enerji layihələrinin planlaşdırılması, Xəzər dənizində dənizüstü külək stansiyalarının inşası və “yaşıl kabel” layihəsi daxildir. Bu təşəbbüslər Azərbaycanın yalnız qaz ixracatçısı deyil, həm də yaşıl enerji ixracatçısına çevriləcəyini göstərir.
Cənub Qaz Dəhlizi sadəcə bir enerji infrastrukturu deyil — o, Azərbaycanın geosiyasi və iqtisadi baxımdan necə qlobal gücə çevrildiyinin simvoludur. Hər il Bakıda keçirilən bu toplantı bir daha sübut edir ki, Azərbaycan enerji siyasətində etibarlılıq, strateji düşüncə və gələcəyə yönəlik vizyon təqdim edir.
Bu ilki toplantı isə həm təchizatın miqyasını, həm də əməkdaşlığın sərhədlərini genişləndirməklə növbəti onilliyin enerji xəritəsini cızmaqda mühüm addım oldu.
