Azərbaycanın Avropa qaz bazarındakı rolunu daha da möhkəmlənəcək
Gülər Salmanova
YAP Suraxanı rayon təşkilatının üzvü
Suraxanı rayonu, 270 nömrəli tam orta məktəbin müəllimi
2025-ci ilin əvvəlində Bakı şəhərində təşkil olunan iki mühüm beynəlxalq enerji platforması – Cənub Qaz Dəhlizi Məşvərət Şurası çərçivəsində nazirlərin 11-ci iclası və Yaşıl Enerji Məşvərət Şurası çərçivəsində nazirlərin 3-cü iclası – Azərbaycan üçün təkcə enerji siyasətinin gündəmdə qalması deyil, həm də ölkənin beynəlxalq enerji siyasətindəki lider rolunun bir daha təsdiqi oldu. Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev hər iki tədbirdə çıxış edərək ölkənin enerji strategiyasını, beynəlxalq əməkdaşlıq siyasətini və yaşıl keçid vizyonunu ətraflı şəkildə izah etdi. Bu çıxışlar, Azərbaycanın təkcə enerji istehsalçısı və ixracatçısı deyil, eyni zamanda etibarlı tərəfdaş, tranzit ölkə və enerji transformasiyasının öncüllərindən biri olduğunu göstərdi.
Cənub Qaz Dəhlizi ideyası ilk dəfə 2008-ci ildə gündəmə gəldi və sonrakı illərdə Azərbaycan bu layihənin reallaşması üçün əsas təşəbbüskar ölkəyə çevrildi. 3 əsas hissədən ibarət olan bu sistem TANAP, TAP və Cənubi Qafqaz Boru Kəməri vasitəsilə Azərbaycan qazını Gürcüstan, Türkiyə və oradan Avropa ölkələrinə çatdırır.
Prezident İlham Əliyev çıxışında bu layihənin siyasi, iqtisadi və strateji tərəflərini vurğulayaraq qeyd etdi ki, Cənub Qaz Dəhlizi təkcə Azərbaycan üçün deyil, həm də Avropa İttifaqı üçün strateji əhəmiyyətə malikdir. O, qeyd etdi ki, Azərbaycanın təşəbbüsü və liderliyi olmasaydı, bu layihə heç vaxt reallaşmazdı.
Prezident çıxışında Azərbaycan qazının artıq İtaliya, Yunanıstan, Bolqarıstan və Rumıniya kimi ölkələrə çatdırıldığını qeyd etdi. Xüsusilə Bolqarıstan və Yunanıstan üçün Azərbaycan qazı alternativ mənbə rolunu oynayır. Avropada enerji təhlükəsizliyi məsələlərinin daha da aktuallaşdığı bir dövrdə Azərbaycanın qaz təchizatı sabitlik və etibarlılıq baxımından nümunə göstərilir.
Azərbaycan Prezidenti çıxışında Cənub Qaz Dəhlizinin yeni istiqamətlərə genişləndirilməsi imkanlarına da toxundu. Serbiya, Macarıstan, Albaniya və Şimali Makedoniya kimi ölkələr də bu sistemə qoşulmaq istəyirlər. Bu isə Azərbaycanın Avropa qaz bazarındakı rolunu daha da möhkəmləndirəcək.
3-cü Yaşıl Enerji Məşvərət Şurasının iclasında çıxış edən Prezident İlham Əliyev Azərbaycanın yaşıl enerji strategiyasını təqdim etdi. Bu Şura, Cənub Qaz Dəhlizi kimi, tərəfdaş ölkələrlə yaşıl enerji sahəsində əməkdaşlığın qurulması və layihələrin əlaqələndirilməsi üçün mühüm platformadır.
Prezident vurğuladı ki, işğaldan azad olunmuş ərazilər – Qarabağ və Şərqi Zəngəzur – tamamilə yaşıl enerji zonasına çevriləcək. Burada hidroelektrik stansiyalar artıq istismara verilib, günəş və külək enerjisi layihələri planlaşdırılır. Bu, həm də ekoloji reabilitasiya və iqtisadi dirçəliş prosesinə mühüm töhfədir.
Azərbaycanın Xəzər dənizində külək enerjisi potensialı təqribən 157 gigavat təşkil edir. Prezident qeyd etdi ki, ölkə bu sahədə Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri, Səudiyyə Ərəbistanı və Avropa ölkələri ilə əməkdaşlığa açıqdır. BP və Masdar kimi şirkətlərlə artıq əməkdaşlığa başlanılıb.
Prezident Əliyev çıxışlarında Azərbaycanın enerji siyasətinin regional əməkdaşlıq üzərində qurulduğunu, “enerji körpüsü” konsepsiyası ilə fərqləndiyini bildirdi. Azərbaycanın Gürcüstan, Türkiyə və Avropa ölkələri ilə qurduğu əməkdaşlıq nümunəvi xarakter daşıyır.
Azərbaycan balanslı və çoxtərəfli xarici siyasət apararaq həm Şərq, həm Qərblə əməkdaşlıq edir. Bu siyasət nəticəsində ölkə həm Avropa İttifaqı ilə Strateji Enerji Tərəfdaşlığı Sazişi imzalayıb, həm də Rusiya, İran və Çinlə əməkdaşlığını davam etdirir.
Prezident Əliyev çıxışında 2024-cü ildə Bakının ev sahibliyi edəcəyi COP29-un əhəmiyyətini xüsusi vurğuladı. Bu tədbir, Azərbaycanın iqlim dəyişikliklərinə qarşı qlobal mübarizədə öz məsuliyyətini dərk etdiyini göstərir.
4.2 COP29-un enerji keçidi üçün imkanlar yaratması
Prezident bildirdi ki, COP29 çərçivəsində yaşıl enerji, enerji səmərəliliyi, karbon bazarları, iqlim maliyyəsi və beynəlxalq texnoloji əməkdaşlıq kimi məsələlər ön planda olacaq. Azərbaycanın bu sahədə pilot ölkəyə çevrilməsi hədəflənir.
Prezident İlham Əliyevin Cənub Qaz Dəhlizi və Yaşıl Enerji Məşvərət Şuralarındakı çıxışları bir daha göstərdi ki, Azərbaycan təkcə təbii sərvətləri ilə deyil, həm də siyasi iradəsi, strateji düşüncəsi və beynəlxalq əməkdaşlıq bacarığı ilə fərqlənir. Cənub Qaz Dəhlizi enerji təhlükəsizliyi üçün, Yaşıl Enerji isə dayanıqlı gələcək üçün əsas vasitəyə çevrilir.
Azərbaycan bu iki sütun – ənənəvi enerji və yaşıl enerji üzərində balanslı və strateji bir enerji siyasəti quraraq qlobal enerji təhlükəsizliyi və ekoloji davamlılıq üçün yeni bir model təqdim edir.
