Prezident Heydər Əliyev sərəncamı ilə noyabrın 12-si Konstutsiyaya günü elan edildi
Səidə İmanova
YAP Suraxanı rayon təşkilatının fəal üzvü
Suraxanı rayonu 270 saylı körpələr evi və uşaq bağçasının müdiri
Azərbaycan Respublikası müstəqilliyini bərpa etdikdən yeni Konstitusiya layihəsi üzərində ciddi işə başlandı. 1995- ci ilin mayında ümummilli lider Heydər Əliyevin sədirliyi ilə Konstutsiya Komissiyası formalaşdırıldı və layihə 1995-ci ilin oktyabrın 12-də ümumxalq səsverməsinə çıxarıldı. Referendumda seçicilərin 86 faizi iştirak etdi və onların 91,9 faizi kostutsiyanın qəbul edilməsinin lehinə səs verib.Əsas qanun noyabrın 27-də hüququ qüvvəyə minib.
Azərbaycanın yeni konstutsiyası 5 bölmədən 12 fəsildən 158 (164) maddədən ibarətdir. Konstutsiyaya ilk əlavə və dəyişiklər 24 avqust 2002-ci ildə, 2009-cu ilin martında, son əlavə və dəyişiklər isə 26 sentyabr 2016-cı ildə referendum yolu ilə edilib. 1996-cı il fevralın 6-da Prezident Heydər Əliyev sərəncamı ilə noyabrın 12-si Konstutsiyaya günü elan edildi. Dövlət müstəqilliyinin bərpa olunduğu ilk illərdə Heydər Əliyevin həyata keçirdiyi əsaslı islahatlar respublikamızın inkişaf yoluna çıxmala yanaşı qanunu aliliyini təmin edən, hüquqi, dünyəvi dövlət quruculuğuna yol açan yeni milli konstitusiyanın hazırlanmasına və qəbuluna şərait yaratdı.
Heydər Əliyev bu barədə danışarkən demişdi: “Biz elə layihə hazırlanmalı və nəhayyət elə bir konstitusiya qəbul etməliyik ki, o müstəqil Azərbaycan Respublikasının demokratik prinsiplər əsasında uzun müddət sabit yaşamasını təmin edən əsas Qanun, tarixi sənəd olsun. Hakimiyyət bölgüsü – ali icra, qanunvericilik, məhkəmə hakimiyyəti – bunlar hamısı xalqın iradəsinə söykənməli, seçkilər yolu ilə təmin olunmalıdır.”
Məlum olduğu kimi 1918-1920-ci illərdə 23 ay mövcud olmuş Azərbaycan Xalq Cumhuriyyəti dövlətin əsas Qanunu qəbul edə bilməmişdir. Beləliklə, Azərbaycanın ilk Konstutsiyası 1921-ci il mayın 19-da I ümumi Azərbaycan Sovetlər Qurultayında qəbul edilib. Bundan başqa illərdə Azərbaycan SSR-nin IV, V, IX, Qurultaylarında konstutsiyalar qüvvəyə minmişdi. 1978-ci ildə aprelin 2-də ümummilli lider Heydər Əliyev təklifi ilə yeni konstutsiya 73-cü maddə aşağıdakı redaksiyada verilib. “Azərbaycan Sovet sosialist Respublikasının dövlət dili Azərbaycan dilidir.” 1978-ci ilin aprelin 21-də Azərbaycan SSR-nin soncu konstutsiyası qəbul olunub. Bu da Azərbaycan dilinə dövlət dili statusunun verilməsi ümumilli lider Heydər Əliyevin xalq qarşısında tarixi xitdmətlərindən biridir.Azərbaycan Respublikasının müstəqilliy illərində ilk konstutsiya qəbuluda məhz ümümilli liderin adı ilə bağlıdır.
Konstitusiya qəbul edilən gün - noyabrın 12-də respublika parlamentində ilk dəfə çoxpartiyalı sistem əsasında demokratik seçkilərdə keçirildi. Müstəqil Azərbaycan Respublikasının Konstutsiyası ölkəmizdə demokratik, Hüquqi dünyəvi dövlət quruculuğu prosessinə hüquqi baza yaratdı, hakimiyyət bölgüsünün əsas prinsiplərini müəyyənləşdirdi.
Əsas Qanunda dövlətin müstəqilliyinin , suverenliyini və ərazi bütövlüyünü qorumaq ,cəmiyyətini demokratikləşdirilməsinə və vətəndaş cəmiyyətinin bərqərar olmasına nail olmaq, qanunların aliliyinə təmin edən hüquqi dünyavi dövlət qurmaq, bazar iqtisadiyyatına xas olan münasibətlərin formalaşmasını təmin etmək kimi naliyyətlər təsbit olunmuşdur.
Ötən illər ərzində ölkəmizin sürətli inkişafı nəticəsində yeni dövrün tələblərinin əlaqədar Azərbaycan Konstutsiyasında bir neçə dəfə əhəmiyyətli dəyişikliklər və əlavələr edilib. 2002-ci ildə avqust 24-də konstitusiyanın 24 maddəsində 29, 2009-cu il martın 18-də isə 25 maddəyə 30 dan artıq əlavə dəyişiklik olub. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin təçəbbüsü ilə 2016-ci il sentyabrın 26-da keçirilmiş referendumda konstutsiyada üçünü dəfə əlavələr və dəyişiklik müxtəlif sahələri əhatə etməklə, ali dövlət hakimiyyəti, məhkəmə hakimiyyəti orqanlarının və bələdiyyələrinin məsuliyyətini artırmasına yönləmişdir.
Ali Baş komandan cənab İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə Müzəffər Orudumuz tərəfində Əzəli Azərbaycan torpağı olan Dağlıq Qarabağ 44 günlük vətən müharibəsində erməni işğalçılarından azad edilərək ölkəmizin ərazi bütövlüyü təmin olunmuş, ata-baba yurdundan didərgin salınmış bir milyondan çox soydaşımızın konstitusion hüququ bərpa edilmişdir.
Xalqımızın düşmən üzərində möhtəşəm Zəfəri sayəsində artıq dördüncü ildir ki, 12 noyabr Konstitusya Günü ölkəmizin hər bir vətəndaşı tərəfindən qürur və iftixar hissi ilə qeyd edilir.
