Azərbaycan və Qazaxıstan münasibətləri tarixi qardaşlığa, ortaq türk kimliyinə, qarşılıqlı etimada əsaslanır
Nəsib İsmayılov
YAP Suraxanı rayon təşkilatının ƏPT-nin sədri
Suraxanı rayonu, Bülbülə Bələdiyyəsinin sədri
18 oktyabr 2025-ci ildə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev Qazaxıstanın aparıcı dövlət informasiya agentliyinə – “Kazinform”a verdiyi müsahibədə iki ölkə arasında siyasi, iqtisadi, mədəni və strateji əməkdaşlığın hazırkı vəziyyəti və gələcək perspektivləri haqqında əhatəli fikirlər səsləndirib. Müsahibə həm türk dünyasında inteqrasiya proseslərinin yeni mərhələyə yüksəldiyini göstərir, həm də Azərbaycan ilə Qazaxıstan arasında əlaqələrin yalnız ikitərəfli deyil, regional və qlobal miqyasda da əhəmiyyətli təsir gücünə malik olduğunu sübut edir.
Prezident İlham Əliyevin sözlərinə görə, Azərbaycan və Qazaxıstan münasibətləri tarixi qardaşlıq, ortaq türk kimliyi, mənəvi-mədəni dəyərlər və qarşılıqlı etimada əsaslanır. Ötən onilliklər ərzində bu əlaqələr təkcə dostluq çərçivəsindən çıxaraq strateji müttəfiqlik səviyyəsinə yüksəlib. Liderlərin müntəzəm dialoqu, qarşılıqlı səfərlər və dövlətlərarası təsirli kommunikasiya kanalları regionda sabitliyin, təhlükəsizliyin və inkişafın əsas təminatlarından biri kimi çıxış edir.
Qazaxıstan Prezidenti Kasım-Jomart Tokayevin rəhbərliyi ilə ölkədə həyata keçirilən modernləşmə və inkişaf siyasətinin yüksək qiymətləndirilməsi, eyni zamanda İlham Əliyevin qardaş ölkəyə son üç il ərzində yeddinci səfərini reallaşdırması, əlaqələrin intensivliyinin bariz ifadəsidir. Tokayevin Azərbaycana altı dəfə səfər etməsi isə bu münasibətlərin qarşılıqlı xarakterini göstərir.
İşğaldan azad edilmiş Füzuli şəhərində Qazaxıstan tərəfindən inşa edilən Kurmanqazı adına Uşaq İncəsənət Mərkəzi Azərbaycan–Qazaxıstan dostluğunun simvoluna çevrilib. Bu mərkəzdə hazırda 100-dən çox uşaq təhsil alır və Qarabağın dirçəlişinə töhfə verən mədəni-humanitar layihələrdən biri kimi xüsusi vurğulanır. Bu addım təkcə humanitar yardım deyil, həm də türk dünyasının birliyi və mənəvi həmrəyliyinin təcəssümüdür.
2025-ci ildə iki ölkə arasında strateji tərəfdaşlıq və müttəfiqlik münasibətləri haqqında Müqavilənin 20 illiyi qeyd olunur. Bu müddət ərzində təqribən 170 sənəd imzalanıb, əməkdaşlığın hüquqi bazası formalaşdırılıb. Prezident İlham Əliyev bu sənədin tərəfdaşlığın institusional əsaslarını yaratdığını, siyasi, iqtisadi, investisiya və humanitar sahələri əhatə edən geniş əməkdaşlıq mexanizmlərinə zəmin hazırladığını vurğulayıb.
İlk dəfə 2024-cü ildə Bakıda keçirilən Ali Dövlətlərarası Şura iki ölkə arasında əməkdaşlığın ən yüksək səviyyədə əlaqələndirilməsi məqsədilə yaradılmış təsisatdır. Şuranın növbəti toplantısı Astanada keçiriləcək və enerji, ticarət, nəqliyyat, mədəniyyət kimi sahələrdə yeni razılaşmaların əldə edilməsi nəzərdə tutulur.
2022-ci ildə Aktauda imzalanan “2022–2027 Yol Xəritəsi” üç ölkənin – Azərbaycan, Qazaxıstan və Türkiyənin nəqliyyat infrastrukturunun sinxron inkişafını, tariflərin optimallaşdırılmasını və logistika mərkəzlərinin inkişafını nəzərdə tutur.
Xəzərin dibi ilə çəkiləcək sualtı fiber-optik kabel layihəsi də rəqəmsal inteqrasiyanı gücləndirəcək və 2026-cı ilin sonunadək tamamlanması planlaşdırılır. SOCAR və “KazMunayQaz” arasında imzalanmış sazişə əsasən, Aktau–Ceyhan marşrutu ilə ildə 1,5 milyon ton Qazaxıstan nefti Azərbaycandan tranzit edilir. 2024-cü ildə tranzit tariflərinin azaldılması barədə yeni razılaşma əldə olunub.
Bununla yanaşı, enerji sistemlərinin inteqrasiyası, bərpaolunan enerji layihələri və “yaşıl enerji dəhlizi” konsepti üzrə üçtərəfli – Azərbaycan, Qazaxıstan və Özbəkistan əməkdaşlığı xüsusi vurğulanır. Türk Dövlətləri Təşkilatı (TDT) Azərbaycan və Qazaxıstan arasında əməkdaşlığın mühüm platformasına çevrilib. Naxçıvanda 2009-cu ildə əsası qoyulan bu qurum türk dünyasının siyasi, iqtisadi və mədəni inteqrasiyasına güclü təkan verib.
Prezident İlham Əliyevin “Kazinform” agentliyinə müsahibəsi Azərbaycan–Qazaxıstan münasibətlərinin yüksək strateji səviyyədə olduğunu bir daha nümayiş etdirdi. Qarşılıqlı etimad, siyasi dialoq, iqtisadi inteqrasiya, Orta Dəhliz, türk dünyasının birliyi və mədəni yaxınlıq – bütün bunlar iki dövlətin gələcəkdə də sarsılmaz tərəfdaşlıq modelini qoruyacağını göstərir. Bu münasibətlər təkcə iki ölkənin deyil, bütövlükdə türk dünyasının və Avrasiya regionunun inkişaf strategiyasının mühüm təməlini təşkil edir.
